قنوت را شاید بتوان قدم
اول در مسیر اصلاح باطن نماز برای کسانی که به این مسیر متمایلند ،بیان
کرد؛نماز صحبت کردن با خداست و بخشی از نماز که این سخن گفتن با خدا در آن
بارز تر و آسانتر است،قنوت است،پس برای شروع این ارتباط می توان از یک قنوت
عاشقانه شروع نمود.
جذاب ترین تصویر نماز
نماز در معنای کلی ابراز نیاز
به درگاه خداست و تصویر قنوت یکی از جذاب ترین تصاویر در این عبادت بزرگ و
دارای تمام معنای آن است،آنجا که بنده عاشق، دست نیاز به سوی رب بی نیاز
بلند می کند و او این دست را از رحمت خویش پر می کند که امام صادق علبه
السلام فرمودند: هیچ بنده ای دست به جانب خدای عزیز و غالب، بالا نمی برد
جز اینکه خداوند حیا می کند آن دست را خالی و پوچ برگرداند، از این رو آنچه
می خواهد از فضل خویش در آن دست قرار می دهد.
ترک قنوت، ترک نماز است
قنوت انسان را با راز خلقت
همسان می کند و اهمیت آن تا حدی است که حتی بعضی بزرگان قائل به وجوب آن
شده اند و امام صادق نفی کمال از نماز بی قنوت می کنند و می فرمایند:هر کس
عمدا قنوت را ترک گوید ،گویا نماز نخوانده است ،امام خمینی در بیان آداب
نماز توجه خاصی به آن نشان داده و فرموده اند : باالجمله مقام قنوت در نظر
نویسنده چون مقام سجود است و سجود را نزدیک ترین حالات بنده به خدا می
دانند...قنوت مقام انقطاع به حق و ترک اعتماد به غیر است که روح مقام توکل
است" یعنی می فرمایند نمازگزار آنجا که در قنوت به دامن لطف یگانه دلدار
دست التجا می زند ،تنها نظر او را چاره ای برای بیچارگی خویش قلمداد می
کند.
تفاوت انسان‌ها با توجه به خواسته‌هایشان
اما برای فهم مقام قنوت باید به
بیان یک تقسیم بپردازیم، شاید در یک نگاه کلی بتوان افراد را با توجه به
خواسته های آنان به سه گروه زیر تقسیم نمود:
اول افرادی که اصلا سر و کاری
با خدای آسمان و زمین ندارند به این معنا که سرشان به تمامه گرم لذات دنیا
است و تمام هم و غم و همتشان در رسیدن به همین دنیای فانی خلاصه می شود.
دسته دوم کسانی هستند که کمی سر
خود را بالاتر آورده اند و خدایی قادر ورای این عالم می شناسند اما چه
شناختی که باز انتهای همتشان رسیدن به همان خواسته های دسته اول است و تنها
از خداوند به عنوان وسیله ای برای رسیدن به همان خواسته ها مدد می جویند.
اما دسته سوم شناختشان از خدا یک شناخت سطحی نیست بلکه با نزدیک شدن به او،
عظمت و زیبایی خدای عزیز چشم آنها را خیره کرده است و به تمام معنا طالب
آن یار حقیقی هستند،کسی که رهرو قرب خداوند شود ،دنیا با ذلت به او رو می
کند و چونکه صد آمد نود هم پیش ماست.
قنوت؛ رستن از پستی خودخواهی
اگرچه خداوند مهربان تمام
زیبایی ها را برای بنده خود خلق کرده است برای او نمی پسندد که جز یار و
وصل او را در این مقام طلب نماید،در قنوت همچنانکه انسان دستها را به سوی
خدا بالا می برد ،زمان بالا بردن خواسته ها تا حد طلب کردن جمال حضرت جمیل
و رستن از پستی خود خواهی به سوی آسمان خدا خواهی است.
رسالت قنوت آن است که دست ما را
با دامن دوست پیوند بزند و ما را از آنچه هستیم تا آسمان های جمال و جلال
الهی بالا ببرد فلذا بزرگان گفته اند از آنجا که حقیقت قنوت تبتل و انقطاع و
رو نمودن به خداست سخن گفتن از دنیا و لذات محدود آن در قنوت بی معرفتی و
خسران است اما باید توجه داشت که برای کسی که ابتدای راه است و تا دیروز
عملا چندان قنوتش صحبت کردن با خدا نبوده است خواستن خواسته های دلش و لو
لذات دنیایی اشکال ندارد بلکه برای باز شدن باب گفتگوی او در نماز و انس او
با مقام قنوت بسیار مفید است.
قنوت عاشقانه
اما دنیای عاشق و معشوق دنیای
دیگری است که گاهی لذت همصحبت شدن با دلدار و گفتن ذکر یار چندان آنان را
مست می کند که از خود و خواسته های خود فراموش می کنند درحالی که او بی شک
از رسیدگی و سرازیر کردن باران نعمات خود بر چنین یارانی فراموش نمی کند.
گفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویم/چه بگویم که غم از دل برود چون تو بیایی
امام صادق علیه السلام درباره
این گروه که البته از همان گروه سوم از تقسیم مذکور هستند می فرماید: ان
الله عز و جل یقول : من شغل بذکری عن مسئلتی ، اعطیته افضل ما اعطی من
سئلنی؛خداوند بزرگ می فرماید : کسی که مشغول به ذکر و یاد کردن من بود و
تقاضای چیزی نکرد ،برترین چیزهایی که از من خواسته اند را به او می دهم.
آن نماز تو قبول است که در وقت قنوت/دست برداشتنت ار سر دنیا باشد
