تجلّی و پیوستگی مراتب قرآن

عالم محو و اثبات باشد؛ خصوصاً در مورد وحی؛ زیرا وحی گاهی توسّط نزول فرشته امین، جبرئیل(علیه السلام) صورت می‏گیرد.

ناتمامی این سخن و اشکال از آنجاست که باطن و تأویل قرآن، ممکن نیست که به واسطه نزول فرشته وحی بر پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم القا گردد؛ زیرا هر چه تنزّل یابد و به مقام لفظ و مفهوم و علم حصولی و ذهنی برسد، در قلمرو ظاهر قرآن خواهد بود نه باطن آن(اگرچه ظواهر قرآن خود امتیازاتی نسبت به یکدیگر دارند). و اگر روح مطهّر پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم آیات الهی را بدون ترقّی به عالم غیب و تنها با نزول فرشته وحی دریافت کند، لازمه‏اش آن است که از باطن و تأویل قرآن آگاهی نداشته باشد در حالی که از جمع‏بندی آیات قرآن به دست می‏آید که آن حضرت از تأویل قرآن و دریافت امّ‏الکتاب از مقام لدن با ترقّی روح آگاه بوده‏اند.

غرض آنکه، برای هر آیه باطن و تأویلی است، و تمام باطنها و تأویلهای قرآنی مشهود رسول اکرم‏صلی الله علیه و آله و سلم است و باطن هیچ آیه و تأویل هیچ مطلب بر آن حضرت پوشیده نیست، بنابراین ایجاب کلی، از یک سو نمی‏توان به سلب جزئی فتوا داد و یا بنابر آن سلب کلی، نمی‏توان به ایجاب جزئی نظر داد و چنین گفت که در برخی از موارد(فی‏الجمله) ترقّی روح نبوی‏صلی الله علیه و آله و سلم حاصل است و در برخی از موارد چنین نیست؛ زیرا اگر در موردی، روح نبوی ترقی نکند هرگز از باطن و یا تأویل آن مورد آگاه نمی‏گردد، و معنای باطن یا تأویل، همانند گزارشهای خبری نیست تا با قراردادهای اعتباری بازگو شود.